Dünyayı kurtarma sırası sizde!

Bilgisayarlarda güç tasarrufunun incelikleri

İnsanoğlu yerleşik hayata geçtiğinden beri doğayla çatışma halindedir ve bu çatışmayı kazanmak için tarih boyunca çeşitli aletler, barınaklar, yaşam alanları geliştirmiştir. Doğaya karşı verilen mücadelede geçen uzun yıllar ve aydınlanmanın getirdiği süreç Sanayi Devrimi'yle son bulmuştur. Sanayi devrimini başlatan egemen ülkeler piyasa ekonomisini benimsediğinden; dünya çapındaki üretim ve tüketim şekilleri onların belirlediği dinamikler üzerinden gelişmiştir. Gücü elinde bulunduranlar ayakta kalabilmek ve daha fazla büyüyebilmek için hem kendi toplumlarını hem de bütün insanlığı piyasa ekonomisinin itici gücü olan (daha çok ihtiyaç fazlası) tüketime yönlendirmiştir. Bu süreçte para ve güç ekseninde sıkışan uygarlık büyük kıtlıklar ve savaşlar atlatmış, buna karşın refah pastasının sahipleri dilimlerini büyütmek için daha vahşi bir çaba içine girmiştir. Ötekiler ezilirken; ötekilerin altında da dünya ezilmiş; zemin iki taraf içinde ayakta durulamaz hale gelmiştir. Ve neticede 10.000 yıldır yerleşik hayat süren insanoğlu, sadece son 150 yılda yaptıklarıyla dünyadaki gelecek yaşantısını tehlikeye atmıştır. Bugüne geldiğimizde ise gücü elinde tutanlar aşırı kaynak tüketiminin farkına varmaya başlamış olacaklar ki; insanlığı daha rasyonel üretim ve tüketim biçimlerine yönlendirmeye başladılar.

Sanayi Devrimi'nin, kıtlıkların, savaşların sorumluluğunu üzerinize alıp vahşi doğadaki mağaralara dönecek haliniz yok. Kimse şu an bu makaleyi okumakta olduğunuz bilgisayarı çöpe atmanızı da istemiyor. Nasıl ki evinizdeki eski ampullerinizi tasarruflu ampuller ile değiştiriyorsanız; gerekli ayarlamalarla bilgisayar kullanma alışkanlıklarınızı da değiştirip daha fazla tasarruf sağlayarak aşırı kaynak tüketiminin önüne geçebilir veyaşadığımız dünyanın bir süre daha yaşanabilir kalmasına yardımcı olabilirsiniz.

Windows Vista ya da Windows XP işletim sistemi kullanan bilgisayarlarda; elektrik tasarrufu yapmanızı sağlayan pek çok seçenek bulunur. Bu seçeneklerin her birinin de hem enerji tasarrufunda hem de bilgisayarınızın yıpranmasını engelleme konusunda ayrı ayrı yararları vardır.

İlk önlemimiz tüplü CRT ya da ilk çıkan LCD ekranları kullananlar için. Etkileyici manzaralarla hülyalara dalmak gibi bir alışkanlığınız yoksa ekran koruyucu olarak boş ekranı seçerseniz küçük de olsa elektrikten tasarruf eder bir yandan da CRT/LCD ekranınızın ömrünü artırırsınız. Tüplü CRT monitörler ve ilk çıkan LCD ekranlarda aynı görüntünün uzun süre gösterilmesi sonucu katot tüplerindeki ve sıvı kristallerdeki fosfor elementi yanma sonucu ekranı oluşturan piksellerde hasara sebep olur. Sürekli aynı şeyi görüntülemekten tahribata uğramış bir ekranda kalıcı olan görüntü izleri oluşur. Boş ekran koruyucusu kullandığınızda ise katot tüplerine ve sıvı kristallere elektrik verilmediğinden fosfor elementleri sürekli aynı yoğunlukta parlamaya zorlanmaz. Böylece hem piksellerde meydana gelebilecek olası bir hasarın önüne geçmiş hem de az da olsa elektrikten tasarruf etmiş olursunuz.

Boş ekran koruyucusu, uzun vadede verimli olmayan kısa süreli bir çözüm olduğundan ikinci aşamada bilgisayarınızı işlem yapmadığında monitörünü otomatik olarak kapatması için ayarlamalısınız. Sırayla BilgisayarımDenetim MasasıGüç Seçenekleri yolunu izleyin ve açılan pencereden önce güç düzenini seçin. Sonrasında bilgisayarınızda işlem yapmadığınızda, monitörün ve sabit diskin ne kadar süre sonra kapatılması istediğinizi; sistemin ne kadar süre sonra bekleme konumuna alınacağını belirleyin ve Tamam'a tıklayın. Monitör ve sabit disklerin kapatılma parametrelerine göre bilgisayarınız işlem yapmadığınızda önce monitörü daha sonra da sabit disklerinizi kapatacaktır. Merak etmeyin bu yöntemle bilgisayarınız tam olarak kapanmıyor. Hem monitörünüz hem de sabit diskiniz bir çeşit uyku konumuna geçiyor. Her ikisi de bu konumda en düşük seviyede elektrik sarf etmeye çalışıyor.

Bilgisayarın sadece monitörden ibaret olmadığını göz önüne aldığımızda; bütün bir bilgisayar sistemini kapatmanın sadece monitörü kapatmaktan daha fazla enerji tasarrufu sağlayacağı aşikâr olsa gerek. Buna karşın hiçbirimiz belli bir süre aradan sonra her bilgisayar kullanmak istediğimizde karşımıza çıkan uzun kapanma ve açılma sürelerinetahammül edemez. Neyse ki işletim sisteminizde yukarda bahsi geçen monitör ve sabit diskleri otomatik olarak kapatmadan hem daha verimli çalışan hem de daha fazla enerji tasarrufu sağlayan güç seçenekleri mevcuttur. Bunlardan ilki Bekleme Konumu (Standby Mode) diğeri ise Hazırda Beklet (Hibernate Mode) modudur. Her iki güç seçeneğini verimli kılan temel etmen bu seçenekleri çalıştırdığınızda, o sırada çalıştığınız her şeyi açılışta kaldığınız yerden devam etmeniz için hafızaya alarak kaydetmesidir. Her iki güç seçeneğinin de birbirleriyle karşılaştırıldıklarında avantajları ve dezavantajları vardır. Önce bekleme konumuna değinelim.

Bilgisayarınız Bekleme Konumu'na geçerken bilgiler belleğe yazılır; sabit sürücü ve ekran kapanarak, sistem uykuya dalar. Bilgiler belleğe yazıldığından bilgisayarınızı açık konuma getirmeniz fazla zaman almaz. Bekleme konumundayken sadece işlemciniz kapanır. Geriye kalan tüm bileşenler çalışır ve fanlar dönmeye devam eder. Bekleme konumunda; işlemci kapandığından ve sisteme yük bindiren uygulamalar açık kalan diğer bileşenlere yük bindirmediğinden bir miktar güç tasarrufu ortaya çıkar.

Diğer güç seçeneği olan Hazırda Beklet modu (Hibernate Mode) ise bilgisayarınızın tamamını kapatarak enyüksek seviyede enerji tasarrufu yapmanızı sağlar. Hazırda Bekletme modunda; uykuya dalmaya geçmeden önce açık olan programlardaki tüm veriler ve yapmakta olduğunuz tüm işlemler bilgisayarınızın sabit diske kaydedilerek bilgisayar kapatılır. Buna karşın açık olan tüm programlar aynı onları bıraktığınız gibi kaydedildiğinden bilgisayarınızın güç düğmesine bastığınızda, bilgisayarınızı bekletme moduna aldığınız andaki ekran bire bir karşınıza gelecektir. Örneğin Microsoft Word'de bir belgede yazı yazıyorsunuz ve acil bir işiniz çıktı fakat dönünce bilgisayarın en baştan açılışını beklemek istemiyorsunuz. Bu nedenle bilgisayarınızı Hazırda Beklet moduna geçirdiniz ve döndüğünüzde güç düğmesine bastıktan birkaç saniye sonra Word programı açık ve bıraktığınız gibi, birebir karşınıza geliyor. Bilgisayarınız Hazırda Beklet modundan uyanırken işletim sistemini en baştan yüklemek zorunda kalmadığından hızlı açılır. Uyanmak için bellekte mevcut olan her şeyin bir kopyasını kaydettiği dosyayı sabit sürücüden yükleyerek bilgisayarı aynı bıraktığınız gibi bulmanızı sağlar. Bilgisayarın Hazırda Beklet'ten uyanması, Bekleme Konumuna göre daha uzun sürse de, Hazırda Beklet Modu enerji tasarrufu açısından çok daha avantajlıdır. Öte yandan Hazırda Beklet modunun veri güvenliği yönünden Bekleme Konumuna göre çok bariz bir üstünlüğü vardır. Bekleme Konumu bilgisayarın o anki halini belleğe kaydederken, Hazırda Beklet modunda veriler sabit diske yazılır. Yani eğer bilgisayarınız Bekleme Konumu'ndayken elektrik giderse tüm verileriniz kaybolur. Oysa Hazırda Beklet modunda böyle bir problem yoktur. Bu sebeple çoğu dizüstü bilgisayarda hazırda beklet modu varsayılan olarak açık gelir.

Mac Cephesi

Mac kullanıcıları içinse Windows'un Hazırda Beklet moduna(hibernate) benzer bir güç seçeneği olarak Uyku modu (Sleep Mode) gelmektedir. Windows kullanıcıları bu özelliğe Windows 95 sürümüyle kavuşurken, Mac kullanıcıları buna benzer bir uyku modunu menü çubuğunu yanında bulunan pil simgesine tıklayarak yıllardır kullanıyor. Enerji tasarrufu için tasarlanan her iki mod da bilgisayarı her an kullanıma hazır şekilde uyutmaktadır.

En İyi Enerji Tasarrufu Modu Hangisi?

Bilgisayarların başından kısa süre ayrılacak olanlar için Bekleme Konumu'nu (Standby Mode), uzun süre ayrılacak olanlar içinse Hazırda Beklet modunu (Hibernation) öneriyoruz. Bekleme Konumu, Hazırda Beklet modundan daha hızlı açılsa da, ikincinin enerji harcadığı enerji sıfıra yakın diyebiliriz.

Öte yandan enerji tasarrufu yönünde bilgisayar üreticilerinden de güzel haberler gelmeye başladı diyebiliriz. Eskiden çoğu bilgisayar kalitesiz güç kaynaklarıyla satılırken, hem tüketiciler hem de üreticilerin bilinçlenmesi sonucu enerji yönetimi daha iyi güç kaynaklarına sahip bilgisayar sayısı artmaya başladı. Kaliteli bir güç kaynağı kullanarak sadece verimli güç tüketimine değil, aynı zamanda elektrik kesintisi gibi durumlarda bileşenlerinizin bozulmasına karşı da önlem almış olursunuz. Ayrıca sabit disk teknolojisindeki gelişmeler doğrultusunda birkaç yıl içinde herkesin Solid State tabir edilen, hem hızlı hem de çok az enerji tüketen SSD sürücülere geçeceğini geleceğe dair bir kehanet olarak söylersek sanırım yanılmışolmayız.

Bilgisayarınızın güç seçeneklerini akılcı bir şekilde yöneterek; hem ihtiyacınız olduğu zaman çalışmanıza hızla dönebilir hem de elektrik tasarrufu yapmış olursunuz. Yukarıdaki tabloda bilgisayarınızın farklı konumlarda ne kadar güç tükettiğini görebilirsiniz. İstatistiklere göre güç yönetimi özelliklerini aktif olarak kullanırsanız yıllık 600 KWh'lik elektrik tasarrufu yapmanız mümkün. 600KW saatlik elektrik üretmek için doğaya yarım ton karbondioksit salındığını söylersek yapacağınız katkının büyüklüğünü siz düşünün. İşin ekonomik boyutuna baktığımızda yine kârlı çıkan sizsiniz. Dünya ortalamasının üzerinde elektrik fiyatlarına sahip ülkemizde elektriğin KW saatinin 19,572 Yeni Kuruş olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda; yukardaki istatistikler ışığında elektrik faturanızdan yıllık 117.432 Yeni Türk Lirası tasarruf sağlayabilirsiniz. Belki de sırf doğaya olan saygınızdan enerji tasarrufu yapabilirsiniz. Bireysel olarak başlattığınız enerji tasarrufu bilinci toplumsal olarak yaygınlaştığında yıllık elektrik tüketiminde azalma olacak ve gelecek enerji stratejilerinin belirlenmesinde daha az fosil kaynak kullanımı yönünde kararlar alınacaktır. Sadece siz ve arkadaş çevrenizin bilgisayarda güç yönetimi yaparak başlayacağı enerji tasarrufu kitlelerce kabul gördüğünde bir fark yaratabilir hale gelecektir.Küçük adımların büyük değişimlerin başlangıcı olduğunu bilincinde hareket ederseniz dünyayı daha iyi bir yer haline getirmede çorbada sizinde tuzunuz olmuş olur.

Bu makale de anlatılanlar ışığında ve tabloda ki verilere dayanarak ihtiyaçlarınız doğrultusunda güç yönetimi ayarlarınızı özelleştirin ve geleceğiniz için küçük bir adım da siz atın. Aşırı ve bilinçsiz kaynak kullanımının sonuçları son yıllarda sert iklim değişiklikleri ve doğal felaketlerle kendini iyiden iyiye hissettiriyor. Sizin birey olarak üzerinize düşen sorumluluk ise ihtiyaç fazlası tüketimden ve israftan kaçınarak hem ekonomik hem de ekolojik olarak gelişmenizdir. Bunu sağlamak için pek çoğumuz evlerimizde ki eski tip akkor ampulleri enerji tasarruflu olanlarla değiştirmişken; ikinci ve daha büyük bir adım olarak bilgisayarımızda güç yönetimini daha aktif bir şekilde kullanabiliriz. Küresel iklim değişiklerinin etkilerini görmek için beklemeyin, sıra size geldiğinde Uzak Doğu'daki kasırgalarda, Amerika'da ki tayfunlarda ve ülkemizdeki seller de olduğu gibi, çok geç olabilir!