Sisteminize girerek kişisel bilgilerinizi çalan ya da ekranınızı çeşitli reklamlarla kaplayan, nerden bulaştığını anlamadığınız, antivirüslerin bir türlü silemediği casus yazılımlardan (spyware) bıktınız mı? Spybot search and destroy size ihtiyacınız olan çözümü sunuyor. Ücretsiz olmasının yanı sıra alanında büyük başarılara sahip program casus yazılımların sisteminize ulaşmasını engelliyor ve sisteminizde var olanları temizliyor. Bu program sayesinde güven içinde internette gezinmek mümkün.
Kuruluma başladığımızda karşımıza gelen ilk ekran olan dil seçim ekranı şaşkınlıktan bir süre duraksamamıza neden oluyor. Çünkü program Türkçe dahil tam 48 dili destekliyor. Öyle ki listedeki birkaç dili görüntüleyecek yazı karakterinin sisteminizde bulunmama olasılığı yüksek. Ancak bu dil desteğinin %100 olmadığını henüz kurulum ilk adımlarında anlıyoruz. Yüklenecek bileşenlerin seçildiği ekrandaki kurulum profilleri tamamen İngilizce; ayrıca program yüklendikten sonra da birçok yerde İngilizce metinlerle karşılaşabiliyoruz. Yine de böylesine bir dil desteği bu küçük pürüzleri görmezden gelmemize yeterli olabilir.
Yazılım yerleşik bir Internet Explorer koruması ve sistem ayarları koruması ile birlikte geliyor. Program kurulum sırasında bu yararlı özellikleri yüklemeyi isteyip istemediğimizi soruyor.
Kurulum sihirbazı indirmesi gereken ilave dosya varsa internette bağlanarak bu dosyaları indiriyor. İnternetten indirilen dosyaların ve diğerlerinin yüklenmesi ile kurulum pek de uzun olmayan bir sürede tamamlanıyor.
Kurulum biterken program bir uyarı veriyor. Uyarı, bazı programlar ile gelen reklam yazılımlarının(adware) silinmesinin bu programların çalışmasını etkileyeceğinden bahsediyor ve daha fazla bilgiyi lisans sözleşmesinden alabileceğimizi söylüyor. Özellikle bazı ücretsiz programlar beraberinde getirdikleri reklam yazılımlarının silinmesini gerçekten de istemiyorlar; bu reklam yazılımlarının silinmesi durumunda programlar kullanılamıyor. Bu programlardaki bizi rahatsız eden reklam görüntülerini bu yüzden silemiyoruz.
Kurulum sonrası sihirbaz, sisteminizde başka casus yazılım/reklam yazılımı temizleme programı olup olmadığını denetliyor; eğer sisteminizde böyle bir yazılım bulursa uyarı veriyor.
Program ilk açıldığında Spybot-S&D Sihirbaz'ı ile kayıt defterinin yedeğinin alınması, güncelleştirmeler in yapılması ve sisteme bağışıklık kazandırılması (immunize) gibi önemli işleri halletmek mümkün.
Program açıldığında yalnızca temel birkaç işlevin dışında herhangi bir yapılandırma, seçenek ya da bileşen yokmuş gibi görünüyor. Ancak bunun nedeni programın varsayılan görünümünün acemi kullanıcılara hitap eden yalnızca temel işlevleri barındıran detaysız görünümden kaynaklandığını anlıyoruz. Araç çubuğundaki "Mod" menüsünden Gelişmiş Mod'u seçerek Spybot'u, program hakkında birçok detaya ulaşabilmemize olanak verecek şekilde görüntüleyebilmek mümkün. Varsayılan görünümde sol sütunda tek bir başlık altında yalnızca Bul ve Yok et, Kurtarma, Bağışıklama, Güncelleştirmeleri Ara ve Bağışlar düğmeleri bulunurken; gelişmiş görünüm modunda Spybot S&D, Ayarlar, Araçlar ve Bilgi ve Lisans menüleri altında pek çok özelliğe ulaşabiliyoruz.
Programın varsayılangörünüm modunda da yer alan temel işlevleri;
Bul ve Yok et: Bu işlev ile sisteminiz casus yazılım ve reklam yazılımlarına karşı taranır. İşlev ile bulunan sorunlar listelenir ve sorunlara karşı nasıl hareket edileceğiniz sorulur.
Kurtarma: Spybot S&D ile gerçekleştirmiş olduğunuz işlemleri geri alabilirsiniz. Örneğin bir dosyayı sildiyseniz, fakat bu dosyanın silinmesi sorun yaşamanıza neden olduysa, bu işlev sayesinde silme işlemini geri alabilirsiniz.
Bağışıklama: Programın en güzel işlevlerinde birisi. Bağışıklama işlevi sisteminizi tehditlerin sızma olasılığından korumak için gerekli tedbirleri almaktadır. Örneğin, casus yazılım ya da reklam yazılımı gibi tehditler barındırdığı bilinen sitelere girmenize önlemek için Internet Explorer tarayıcınızın güvenlik ayarlarında değişiklik yaparak böylesi siteleri yasaklanmış siteler listesine eklemektedir.
Güncelleştirmeleri ara: Programın üreticisinin sitesine bağlanarak mevcut güncelleştirme olup olmadığını kontrol eder ve bulduğu yeni güncelleştirmeleri yükler.
Gelişmiş moda geçiş yapmak istediğimizde program bir uyarı veriyor; sistemimize zarar verme ihtimalimiz olduğunu söylüyor ve gelişmiş moda gerçekten geçip geçmek istemediğimiz soruyor. Gelişmiş moda geçtiğimizde varsayılan moddaki temel işlevlerin yanı sıra Ayarlar, Araçlar ve Bilgi ve Lisans menülerine ulaşabiliyoruz.
Ayarlar menüsündeki alt başlıklar ile programın tüm ayarlarını yapılandırmak mümkün. "Dil" alt başlığı ile programın içerdiği 48 dilden istediğimiz seçebiliyoruz. Ancak dillerin sıralandığı listeden bir dil seçtiğimizde program bu dile geçiş yaparak açılış ekranına dönüyor. Bu yüzden, eğer programa henüz yeterince aşina değilseniz deneme amaçlı da olsa dili değiştirmemelisiniz. Çünkü karakterleri bile bize çok yabancı olan bir dilde menülere arasında gezinerek dil seçimini tekrar eski haline getirmek pek de kolay olmayabilir. Dil desteğinin tamanlamıyla
çalışmadığından bahsetmiştik. Bu menüde buna örnek teşkil edecek bir sorunla karşılaşıyoruz yine. Menülere girdiğimizde istemci pencerelerinin üzerindeki kısa bilgi metinlerinin Türkçe görüntülenemediğini fark etmişsinizdir. Bu metinler dil seçimi Türkçe iken İngilizce görünmektedir. Fakat dil seçimi önce bir başka dile çevirip daha sonra tekrar Türkçe yaptığımızda bu bilgi metinlerinin son seçtiğimiz dilde kaldığını görüyoruz. Örneğin, dili Portekizce olarak değiştirdikten sonra tekrar dil ayarlarına gelip Türkçeyi seçtiğimizde bilgi metinlerinin Portekizce kaldığını görüyoruz. Metinlerin Türkçesi olmayabilir ama en azından dil seçimi Türkçe olduğunda bu metinlerin de İngilizceye dönüşmesi sağlanabilirdi.
Dosya türleri menüsünden hangi tehdit sınıflarının taranması gerektiği seçebilirsiniz. Ayarlar menüsünde programın pek çok ayarını yapılandırabilir ya da kurulum sonrası karşımıza çıkan sihirbazı çalıştırabilirsiniz. Sihirbaz ile ilgili de bir eksik mevcut. Maalesef sihirbazı açtığımızda herhangi bir kapatma tuğu ile karşılaşamıyoruz. Sihirbazı kapatmak için ileri tuşları ile son adıma kadar ilerlememiz gerekiyor; ancak bu adımlardaki işlemleri gerçekleştirme gibi bir zorunluluğumuz yok. Klasörler menüsünden yazılımın özel kurulum tarayıcısıyla taraması için internetten indirilen dosyaların nereye kaydedildiğini tanımlayabiliriz. Dış görünümler menüsünde programın görünümünü değiştirebiliriz. Görev zamanlayıcısı ile programlanmış görevler oluşturabiliriz. Ürünleri atla, Çerezleri atla, Dosya uzantılarını atla, Özel Tanımlananları atla ve "Ignore System Internals" menüleri ile tarama harici tutmak istediğimiz alanları tanımlayabiliriz.
Araçlar menüsündeki başlıklarda ise Spybot S&D yazılımının, güvenliğinizi sağlamak için kullandığı araçlar ile ilgili ayarları bulmak mümkün. Bu menüde bulunan Raporu görüntüle başlığı yazılımın gerçekleşen işlemler ile ilgili oluşturduğu raporları yönetmenize; Güvenli Yok edici özelliği ile istediğiniz dosyaları geri dönülemez olarak silmenize; Yerleşik koruma başlığı yazılımın mevcut sürekli korumasını yönetmenize; IE ince ayarları özelliği ile Internet Explorer tarayıcınızın bazı gizli ayarlarınıdeğiştirebilmenize; "System Internals" başlığı ile kayıt defteri tutarsızlıklarını düzeltebilmenize; Sistem açılışı başlığı ile sisteminizin açılışında çalışacak uygulamaları yönetmenize; Kaldırma bilgisi ile sisteminizde yüklü olan yazılımları yönetmenize ve son başlık olan "Winsock LSPs" başlığı ile tüm yüklü ağ sürücülerini yönetmenize olanak sağlar.
Programın görev çubuğundaki simgesinden programın ana ekranını açtığımızda bir yükleniyor ekranı çıkıyor ve program açılmaya çalışıyor. Bu süreç çok uzun olmamasına rağmen biraz daha hızlı geçilebilseydi daha iyi olabilirdi. Buna rağmen yazılım gerçekten üstün, kötü niyetli yazılım tanıma ve heuristic (veritabanında bulunmamasında karşı tehditleri gerçekleştirdiği eylemlerden algılayabilme) tarama yapabilme özelliklerine sahip. Sisteminizi tarattığınızda detaylı bir inceleme ile sisteminize sızmış olan kötü niyetli yazılım tespit edip size bildirir ve bu yazılımlara karşı gerçekleştirilecek eylemleri sizin seçmenize olanak gösterir. Bu isteğe bağlı tarama özelliğinin yanı sıra Spybot oldukça etkili bir yerleşik korumaya da sahip. (Kurulum sırasında yüklemeyi kabul ettiyseniz) Internet Explorer ile entegre çalışan SD Helper, yerleşik TeaTimer özellikleri sisteminizin performansını düşürmeden güvenilir bir koruma sağlıyor. SD Helper, daha önce Bağışıklama yoluyla IE yasak sitelerine de eklenmiş olan sitelere giriş yapmaya çalışırken ve girdiğimiz internet sitesi karşıdan bir Active X denetimi kurmaya çalışırken uyarı veriyor. TeaTimer ise Spybot S&D yazılımının sisteminizi koruyan yerleşik korumasıdır. Sisteminizde gerçekleştirilen kayıt defteri girdileri gibi işlemleri kontrol eder; şüpheli bir durumda sizi uyarır. Ancak şunu da belirtmek lazım ki Spybot S&D programının verdiği bütün hatalar sisteminiz için bir tehdit oluşturmaz. Örneğin; Microsoft gibi güvenilir bir site de siteminize Active X denetimi yüklemeye çalışır ya da yüklediğiniz herhangi bir program kayıt defterinizde değişiklik yapar. Bu durumlarda da program uyarı verir. Yanlış bir işlem yapmamak için verilen uyarıyı dikkatli okumakgerekir.
Spybot Search & Destroy 1.6 kimlik hırsızlıklarının ve reklam hilelerinin arttığı günümüzde sizi bu amaçlara hizmet eden kötü niyetli yazılımlardan koruyabilecek en iyi programlardan biridir. Ücretsiz olması ve sergilediği başarı grafiği ile casus yazılımlar, reklam yazılımları, keylogger'lar gibi kötü niyetli yazılımlardan kurtulmak için tercih edilmesi gereken programların başını çekiyor. Ancak programın yanlış alarmlarına karşı da dikkatli olmayı unutmayın.