1993 yılında Jurassic Park ile film endüstrisinde ayrılmaz bir yer edinen, 1995 yılında ise Toy Story ile tamamen kendi ayakları üstünde durmaya başlayan 3 boyutlu animasyon, aradan geçen yaklaşık 15 yıl içerisinde, sadece başlı başına bir tür değil, bir endüstri haline geldi. Günümüzde artık gerçekliğin sınırlarını zorlamaya başlayan 3 boyutlu animasyon teknolojisi (bkz. Avatar) bilgisayar dünyasında ki en ilgi çekici alanlardan birisi haline geldi.
3 boyutlu animasyon ve modelleme bilgisayar kullanıcılarının -genellikle oyunlar sebebiyle- en çok merak ettikleri alanlardan birisi olsa da, karmaşık yapısı sebebiyle aynı zamanda en çabuk gözardı edilenlerden biri. Piyasa standardı sayılan 3D Studio Max ve onu yakından takip eden Maya detaylı eğitim opsiyonları sunsa da, programların fiyatları ve sistem ihtyaçları birçok kullanıcının karşılayabileceğinden çok daha yüksek. Ayrıca iki programın da eğitim için sunduğu versiyonlarını iptal etmiş olmaları (Gmax ve Maya PLE (Personal Learning Edition)) büyük bir boşluk oluşturuyor. Bu sorunlar 3 boyutlu modellemeye giriş yapmak isteyen kişiler için eşiğin çok yüksek olmasına sebep oluyor.
Bütün bu olumsuzluklara açık kaynak kodlu yazılım cephesinin güçlü bir cevabı var: Blender. İlk önce Hollandalı animasyon stüdyosu NeoGeo tarafından firma içi kullanım için geliştirilmeye başlandı. Daha sonra programın büyük bir kısmını yazan Ton Roosendaal tarafından sadece programın geliştirilmeye devam etmesi amacıyla kurulan Not a Number Technologies (NaN) programı ücretli bir şekilde sunarak geliştirmeye devam etti. 2002 yılında firma iflas edince Roosendaal firmanın finansörlerine programın kaynak kodunun açılması için teklif götürdü. Finansörlerin bu teklif karşısında ki isteği bir seferlik 100,000'luk bir ödeme oldu.
Bunun üzerine harekete geçen Roosendaal Temmuz 2002'de bu parayı toplayabilmek için bir kampanya düzenledi. Eylül 2002'ye gelindiğinde ise gereken paranın toplandığı haberi geldi. Artık Ton Roosendaal yönetiminde ki Blender Foundation programın bütün haklarına sahipti. Programın kaynak kodlarının GNU lisansı altında yayınlanacağı ve Blender Foundation tarafından ücretsiz bir program olarak geliştirilmeye devam edileceği duyuruldu.
Bu tarihten sonra hızla geliştirilmeye devam edilen programın birçok bölümü baştan yazıldı. Ancak en büyük ilerlemeler Blender topluluğunun önde gelen sanatçılarının ve programcılarının biraraya gelmesiyle gerçekleştirilen "Açık Kaynak" projeler sayesinde oldu. Bu projelerde sanatçılar yaratılan bütün materyalleri sonradan ücretsiz bir şekilde dağıtılacak bir proje üzerinde çalışırken, programcıların ihtiyaç duyulan özellikleri eş zamanlı olarak yazılıma kazandırması şeklinde gerçekleşti. Şu ana kadar iki adet kısa film ve bir tane de oyun bu şekilde geliştirildi, bir tane kısa filmde yapım aşamasında. Ayrıca Blender Foundation, programın başladığı 2005'ten bu yana, Google Summer of Code'un düzenli katılımcılarından biri.
Blender, binlerce dolarlık modelleme programlarıyla özdeşleştirilen birçok karmaşık özelliği de destekliyor. Bunların arasında Bezier eğrileri, NURBS yüzeyleri, ters kinemaitkler, başka bir açık kaynak kod projesi olan Bullet kütüphaneleri sayesinde çarpışma tespiti bunlardan bazıları. Betik dili olarak da Python desteği sunu programın belki de en şaşırtıcı özelliği içinde barındırdığı oyun motoru. Yapay zeka ve fizik motoru desteğide bulunan motor sayesinde sadece Blender kullanarak oyunlar ya da mimari simülasyonlar tasarlamak mümkün. Bütün bu özelliklere rağmen programın sistem ihtiyaçlarının oldukça mütevazı olduğunu da (300MHz işlemci, 128MB hafıza, 16MB hafızaya sahip OpenGL destekli ekran kartı, tabi böyle bir sistemde çok gelişmiş projelere imza atmayı beklemeyin) belirtmeden geçmeyelim.
Blender'ın gücünü gözler önüne seren ve bugün geldiği noktaya yadsınamaz etkisi olan "Açık Kaynak" projelere yakından bakalım.
Not: Bu arada bu sayfada konuyla alakasız gözüken resimlerin hepsi Blender'la oluşturulmuş görsellerdir.
2005'te Project Orange kod adıyla, Blender Foundation ve Montevideo (Netherlands Media Art Institute) tarafından dünyanın ilk "açık kaynak kodlu" 3 boyutlu animasyonu olarak yapımına başlanan kısa film yaklaşık bir yıllık süre içerisinde Blender sanatçıları ve geliştiricileri arasından seçilen 6 kişilik bir ekibin katılımıyla ortaya çıktı. Finansmanı Hollanda Film Fonu gibi fonlar ve özel DVD versiyonunun ön satışlarıyla sağlandı.
Render'ı Amerika'daki Bowie Eyalet Üniversitesi tarafından sağlanan süper bilgisayar kümesinde 125 günde gerçekleştirilen 10 dakika 54 saniye uzunluğundaki filmin tek bir karesi yaklaşık 2.8GB hafızaya ihtiyaç duyuyordu. Film, bütün yapım materyalleri ile birlikte, 18 Mayıs 2006'da yayınlandı.
Filmin amacı daha çok açık kaynak kodlu araçların büyük yapımlarda kullanılabileceğini göstermek ve bu bağlamda eksiklerini belirleyip gidermek olduğu için, tam olarak açıklanabilecek bir konuya sahip olmadığı söylenebilir. Yinede filmin resmi sitesinden alıntı yapabiliriz:
"Elephants Dream (Filin Rüyası), uçsuz bucaksız görünen bir makine içinde dolaşan iki tuhaf karakterin hikayesini anlatıyor. Yaşlı olan karakter, Proog, başlangıçta meraklı ama gittikçe makineye daha kuşkulu yaklaşan, himayesindeki genç Emo'ya makinenin güzel ve tehlikeli yanlarını gösteren bir rehber olarak karşımıza çıkıyor. Yolculukları devam ederken makinenin Proog'un düşündüğü gibi olmadığını gösteren işaretlere rastlıyoruz ve rehberliği daha dramatik bir hal alıyor."
Filmi aşağıda streaming olarak izleyebilir ya da resmi sitesinden indirebilirsiniz.
Not: Bu ve diğer projelerin bütün yapım materyallerini daha önce bahsettiğimiz gibi indirebilirsiniz. Elephants Dream için bu materyalleri buradan indirebilirsiniz.
Elephants Dream'de elde edilen başarının ardından Blender Foundation, 2007'de ikinci projesini Project Peach kod adıyla duyurdu. Elephants Dream'de olduğu gibi Blender topluluğunun önde gelen sanatçıları ve geliştiricileri arasından seçilen yedi kişilik bir ekip, Amsterdam'da bulunan, bu tür projelerin geliştirlmesi için Blender Foundation tarafından kurulan, Blender Institute'da yaklaşık yedi ay boyunca film üzerinde çalıştı.
Blender Foundation'ın bu filmle amaçladığı, kürk, saç ve çim gibi materyallerin hazırlanması için gereken araçların programa kazandırılması, karakter animasyon araçlarının karikatürsel hareketler ve deformasyon için geliştirilmesi ve Blender'ın çok fazla çimen, yaprak gibi materyaller içeren büyük alanlarda test edilmesiydi. Film 10 Nisan'da Amsterdam'da gerçekleştirilen galasının ardından, 10 Mayıs 2008'de bütün yapım materyalleri ile birlikte yayınlandı.
Elephants Dream'e göre konusu daha elle tutulur olan film için resmi sitesinde şunlar belirtiliyor:
"Big Buck Bunny (Tavşan "Büyük" Buck), normalde iyi huylu olan tavşan "Büyük" Buck'ın, diğer hayvanlara zalimce davranan üç kemirgenle karşılaşmasını anlatan bir komedi. Kemirgenler tarafından rahatsız edilen Buck 1950'lerin çizgi film geleneğine uygun bir intikam hazırlığına girişir."
Filmi aşağıda streaming olarak izleyebilir ya da resmi sitesinden indirebilirsiniz.
Not: Big Buck Bunny'nin bütün yapım materyallerini, burada görüntüleyip indirebilir, ya da torrent olarak indirebilirsiniz.
Yo Frankie!'nin yapımına, Big Buck Bunny'nin yapımı sırasında yaratılan materyalleri kullanarak bir oyun yaratma fikriyle Project Apricot kod adıyla Şubat 2008'de başlandı. Önceki projelerde olduğu gibi Blender topluluğunun önde gelen sanatçı ve geliştiricilerinden seçilen altı kişinin katılımıyla, Amsterdam'daki Blender Institute'da, sekiz aylık bir sürede tamamlandı.
Blender Foundation, daha önceki iki kısa film denemesinden sonra bu projeyle Blender'ın bilgisayar oyunları içinde endüstri standartlarında içerik hazırlamakta kullanılabileceğini göstermek istiyordu. Proje için gereken bütün materyaller Blender'da hazırlanırken, Blender'ın kendi oyun motoru var olmasına rağmen, bazı fikirlerin gerçekleştirilmesinin zor olabileceği düşünülerek, motor olarak başka bir açık kaynak kod projesi olan Crystal Space seçildi. Projenin ortalarına doğru Blender oyun motorundaki gelişmeleri gören ekip, proje hedefleri arasına oyunun Blender versiyonun yapılmasını da ekledi.
Oyunun kahramanları Big Buck Bunny'nin zalim kemirgenlerinden Frank ve sadece bu oyun için yaratılan maymun Momo. Oyunun amacı ise ormanın diğer sakinlerini mümkün olduğu kadar çok rahatsız etmek.
Oyunun Blender Game Engine versiyonunu buradan, Crystal Space versiyonunu ise buradan indirebilirsiniz.
Not: Blender versiyonu çalışmak için Blender 2.49'a ihtiyaç duyar.
5 Mayıs 2009'da Blender Foundation Project Durian kod adıyla üçüncü "Açık Kaynak" kısa film projesini duyurdu. Önceki projelerin geleneğini devam ettirerek seçilen yedi kişilik filmin üzerinde çalışmaya devam ediyor. Projenin bitirilmesi için öngörülen tarih Mart/Nisan 2010.
Ton Roosendaal ve ekibi bu kısa filmde, Hollywood ve oyun fragmanlarının görsel ve kavramsal seviyesine ulaşmaya çalışıyor. Aksiyon sahneleriyle bezeli, epik tarzda bir kısa hikaye olarak tanımlanan projenin adı 27 Ekim 2009'da Blender Konferansında Sintel olarak duyuruldu. Projeye ait bazı konsept tasarımlarını aşağıda bulabilirsiniz.
Sintel projesinin en büyük amaçlarından biri, geliştirilmesi bir süredir devam eden Blender'ın 2.5 versiyonu için test ortamı sağlaması. 2.5 serisi için hazırlanan bir çok özellik Sintel'in yapımı sırasında son versiyonlarına kavuşacaklar. Sintel'le amaçlanan teknik hedeflerin bazıları ise; yüksek detaylı, çok çözünürlüklü modelleme ve render, ateş/duman gibi hacimsel efektler ve patlamalar ve kalabalık simülasyonu.
"Açık Kaynak" projelerinde benimsenen paralel geliştirme metodu programın yaygın kullanımını engelleyen birçok sorunun ortadan kaldırılmasını sağladı. Bu sayede ilk açık proje Elephants Dream'den bu yana Blender topluluğu oldukça büyüdü ve gelişti. Bugün artık programla çalışan birçok sanatçı bulabilir, programın kullanımı ile ilgili bulabileceğiniz kaynakların miktarı karşısında şaşırabilirsiniz.
Programa artan ilginin belki de en iyi örneği, şu anda alpha aşmasında olan vSwarm projesi. 3 boyutlu animasyon dünyasında en büyük problemlerden biri olan, render için gereken yüksek sistem ihtiyaçları konusunu aşmak için geliştirilen proje, bir uygulamayla, bilgisayarınızı büyük bir render çiftliğinin bir parçası haline getiriyor. Topluluktan herkesin kendi animasyonlarını sunabileceği proje, bağımsız işler yaratmaya çalışan sanatçılar için büyük bir şans niteliğinde. Proje hakkında daha ayrıntılı bilgiyi resmi sitesinde bulabilirsiniz.
Blender belki bazı alanlarda ticari rakiplerinin gerisinde olabilir, ancak gözardı edilmemesi gereken arkasında duran topluluğun programı ileriye taşımak için gösterdiği çaba. Bu çaba ileride Blender'ın çok farklı yerlere gelmesini sağlayacaktır.
Eğer bu konu ilginizi çektiyse mesaj yazmaktan lütfen çekinmeyin. Sizden gelecek istekler doğrultusunda bazı basit Blender eğitimleri yayınlayabiliriz. Bu sırada Blender'la ilgili daha fazla bilgi edinmek isterseniz aşağıdaki sitelere göz atabilirsiniz:
blender.org
blendernation.com
blenderart.org
gryllus.net
blenderunderground.com
blenderartists.org