Windows Vista'yı daha iyi bir performans için optimize etmek

Bilgisayarlar ilk kullanımlarında ne kadar hızlı olurlarsa olsunlar zaman içinde yavaşlamaya başlarlar. Geçen yıl aldığınız bir performans canavarı, yüklediğiniz düzinelerce programdan, casus yazılım ve virüs koruma araçlarından ve İnternet'i gezinirken sizden habersizce bilgisayarınıza doluşan gereksiz dosyalardan sonra eskisi kadar yüksek verimlilik ile çalışmayabilir. Bu performans kaybı çok yavaş bir şekilde gerçekleştiği için dikkatinizi çekmeyebilir; ta ki bir programı ya da dosyayı açmaya çalışırken "Benim zavallı bilgisayarım ne hale gelmiş?" diye kendi kendinize soruncaya kadar...

Sebep ne olursa olsun Windows işletim sisteminizi ve bilgisayarınızı hızlandırmanın pek çok yolu var - hatta donanımınızı yükseltmenize gerek bile kalmadan. İşte size Windows Vista'nızı daha iyi bir performans için optimize etmenize yardımcı olacak bazı püf noktalar.

Kullanmadığınız programları silin

Çoğu bilgisayar üreticisi yeni bilgisayarlarınızı sizin sipariş etmediğiniz ve bilgisayarınızda bulunmasına gerek duymayacağınız programlar ile doldurur. Bu programlar genellikle, yazılım şirketlerinin, denedikten sonra memnun kalıp tam sürümlerini satın almanızı umdukları, deneme ya da kısıtlamalı sürümler olurlar. Eğer bu programları kullanmamaya karar verdiyseniz bu programları kaldırın. Zira bu programları boşuna bilgisayarınızda saklamak belleğinizin, sabit diskinizin ve işlemci gücünüzün gereksiz yere kullanılmasına ve bilgisayarınızın performansının düşmesine neden olur.

Kullanmayı düşünmediğiniz programları sisteminizden kaldırmak yararınızadır. Bu programlar üreticinin yüklediği yazılımlar olabileceği gibi sizin yüklediğiniz ve artık kullanmak istemediğiniz programlar da olabilir. Virüs tarayıcılar, disk temizleyiciler ve yedekleme araçları genellikle başlangıçta otomatik olarak çalışırlar ve siz farkında olmanda arka planda çalışmaya devam ederler.

Bilgisayarınız eski bile olsa hâlâ içerisinde hiç farkına bile varmadığınız ya da unuttuğunuz, üreticinin yüklediği programları barındırabilir. Bu programlardan ve sistem kaynaklarının boşuna kullanılmasından kurtulmak için geç kalmış sayılmazsınız. Bugüne kadar ihtiyaç duymadığınız ve kullanmayı düşünmediğiniz programları sisteminizden kaldırın ve bilgisayarınızın daha hızlı çalıştığını kendi gözlerinizle görün.

Başlangıçta çalışan programların sayısını sınırlayın

Pek çok program Windows başladığında otomatik olarak çalışmak üzere tasarlanmıştır. Yazılım üreticileri genellikle programlarını sizin göremeyeceğiniz şekilde arka planda çalışmak üzere yapılandırmışlardır. Böylece bu programlar, simgelerine tıkladığınızda hemen açılacaktır. Bu sistem, sık kullandığınız programlar için oldukça yararlı. Fakat ender kullandığınız ya da hiç kullanmadığınız programlar için bu durum bellek kaybından ve Windows'unuzun yüklenme süresinin uzamasından başka bir anlam ifade etmez.

İşte bu sebeplerden dolayı hangi programların başlangıçta çalışacaklarını siz karar vermelisiniz.

Peki, istediğiniz programların başlangıçta çalışmasını istemediklerinizin çalışmamasını nasıl sağlayacaksınız? Öncelikle hangiprogramların başlangıçta çalıştığını öğrenmeniz gerekiyor; böylece çalışmasını istemediklerinizi engelleyebilirsiniz. Başlangıçta çalışan programlar genellikle görev çubuğundaki uyarı alanına simgelerini yerleştirirler. Bu alana bakarak otomatik olarak yüklenmesini istemediğiniz herhangi bir program olup olmadığını görebilirsiniz. Fareniz ile simgelerin üzerine gelin ve simgelerin ait olduğu programların isimlerini görün. Gözünüzden hiçbir programın kaçmaması için gizli simgeleri de kontrol ettiğinizden emin olun. Uyarı alanını kontrol ettikten sonra bile başlangıçta çalışan bazı programları gözden kaçırmış olabilirsiniz. Bu programları görüntülemek ve engellemek için Windows Defender öğesini kullanabilirsiniz. (Bu konu ile ilgili "Windows Defender ile başlangıçta çalışan programların denetimi" eğitiminden faydalanabilirsiniz.) Eğer bir programın bir öğesinin başlangıçta otomatik olarak çalışıp çalışmaması konusunda emin değilseniz bu öğeyi devre dışı bırakmayı, bilgisayarınızı yeniden başlatmayı ve programı kullanmayı deneyebilirsiniz. Eğer program ile ilgili herhangi bir sorunla karşılaşırsanız, Yazılım Gezgini'nden programın başlangıçta çalışan öğesini yeniden etkinleştirebilirsiniz.

Sabit diskinizin birleştirilmesi

Fragmantasyon (parçalanma), sabit diskinizin ekstra olarak çalışmasına ve böylece bilgisayarınızın yavaşlamasına neden olur. Disk Birleştirici, sabit diskin farklı bölgelerine yazılmış olan verileri bir araya getirerek sabit diskinizin daha verimli çalışmasını sağlar. Disk Birleştirici, zamanlanmış bir görev olarak otomatik çalışır. Ancak isterseniz bu aracı manüel olarak istediğiniz anda da çalıştırabilirsiniz.

Sabit diskinizin temizlenmesi

Eğer disk alanınızı boşaltmak için ve bilgisayarınızın daha hızlı çalışmasını sağlamak için sabit diskinizdeki gereksiz dosyaların sayısını azaltmak istiyorsanız, Disk Temizleyicisi'ni kullanabilirsiniz. Bu araç, sabit diskinizdeki geçici dosyaları temizler, Geri Dönüşüm Kutusunu boşaltır ve artık ihtiyacınızın kalmadığı çeşitli sistem dosyalarını ve diğer öğeleri siler (Bu konu ile ilgili "Disk Temizleyicisi ile sabit diskin temizlenmesi" eğitiminden faydalanabilirsiniz.).

Aynı anda çok fazla program çalıştırmayın

Bazen bilgisayarınızı kullanma şeklinizi değiştirmek, bilgisayarınızın performansı üzerinde çok büyük etkiler yaratabilir. Eğer sekiz program ve bir düzine İnternet tarayıcısı sayfasını aynı anda açık tutan ve bir yandan da arkadaşlarınız ile anlık ileti programları ile sohbet eden bir bilgisayar kullanıcısıysanız bilgisayarınız, tabir uygunsa, çamura saplanıpkalırsa şaşırmayın.

Eğer bilgisayarınızın yavaşladığını gözlemlediyseniz, kullandığınız bütün programların ve pencerelerin aynı anda açık olmasının ne kadar gerekli olduğunu kendinize sorun.

Görsel efektleri kapatın

Eğer Windows yavaş çalışıyorsa, bazı özelliklerini devre dışı bırakarak işletim sisteminizin daha hızlı çalışmasını sağlayabilirsiniz. Böylece karşınıza bir ikilem çıkıyor: Görünüm mü, yoksa performans mı? Windows'unuzun daha hızlı çalışmasını mı, yoksa daha güzel görünmesini mi istiyorsunuz? Eğer bilgisayarınız yeterince hızlıysa bu ikilemde görünümü seçebilirsiniz. Ancak bilgisayarınız Windows Vista'nın gereksinimlerini zar zor karşılıyorsa görsel efektleri devre dışı bırakmak yararınıza olacaktır.

Devre dışı bırakılmasını istediğiniz görsel efektleri tek tek seçebileceğiniz gibi bu işlemi Windows'un sizin için yapmasına da izin verebilirsiniz. Ayarlayabileceğiniz görsel efektler arasında şeffaf cam görünümü, menülerin açılış ve kapanışları ve gölgelerin görüntülenip görüntülenmeyeceği gibi özellikler bulunuyor.

"Performans Seçenekleri" diyalog kutusu maksimum 20 görsel efekti etkinleştirip devre dışı bırakmanıza olanak verir

Görsel efektleri en iyi sistem performansı almak üzere yapılandırmak:

1.

Başlat menüsündeki Denetim Masası'na tıklayın. Denetim Masası Giriş ekranındaki "Sistem ve Bakım"a tıklayın. Açılan ekranda "Performans Bilgileri ve Araçları"na tıklayın.

2.

Performans Bilgileri ve Araçları ekranında sol sütunda bulunan "Görevler" başlığı altındaki "Görsel efektleri ayarla"ya tıklayın.

3.

Açılan Performans Seçenekleri penceresindeki Görsel Efektler sekmesinde bulunan seçeneklerden "En iyi performans için ayarla" seçeneğini seçin ve "Tamam"a tıklayın.

Eğer bir sorun varsa bilgisayarınızı yeniden başlatın

Bu püf noktası oldukça basit. Eğer bilgisayarınız yavaşladıysa ve çalışan bütün programları kapatmanız da bir işe yaramadı ise bilgisayarınızı yeniden başlatmayı deneyin. Sorunun tam olarak ne olduğunun anlaşılamadığı durumlarda bilgisayarınızı yeniden başlatmak performans sorunlarını çözebilir.

Daha fazla bellek ekleyin

Bu yazı bilgisayarınızı hızlandıracak donanımlar alma rehberi değil ancak bilgisayarınızın belleğini arttırma Windows Vista'yı daha hızlı çalışır hale getirme üzerine yapılan konuşmaların olmazsa olmazıdır.

Eğer Windows Vista çalıştıran bir bilgisayar çok yavaş ise bu genellikle bilgisayarın yeterli belleğe sahip olamamasındandır. Bu yüzden sisteminizi hızlandırmanın en iyi yolu bilgisayarınıza bellek eklemektir.

Windows Vista, 512 MB belleğe (RAM) sahip bir bilgisayarda çalışabilir ancak bu işletim sistemi 1 GB belleğe sahip bir sistemde daha iyi çalışır. Hatta daha iyi bir performans için belleğinizi 2 GB ve üstüne yükseltebilirsiniz.

Bilgisayar kasanızı açma zahmetine girecekseniz, bellek miktarınızı toplamda 2 GB'a yükseltin ki buna değsin. Özellikle, düzinelerce elektronik posta iletilerini saklıyorsanız, aynı anda 10 İnternet tarayıcısı penceresi ya da 6 farklı program açıksa ve bir yandan da arkadaşlarınız ile anlık ileti programları yardımı ile sohbet ediyorsanız bu rakam sahip olmanız gereken en düşük bellek miktarı olmalıdır.

Diğer bir seçenek ise Windows ReadyBoost özelliğini kullanarak bellek miktarınızda artış sağlamak. Bu özellik, USB flash bellekler gibi bazı çıkarılabilir medya aygıtlarındaki boş alanı kullanarak bilgisayarınızı hızlandırmanıza olanak verir. Bir flash sürücüsünü USB portuna takmak bilgisayarınızın kasasını açıp bellek modüllerini anakartınıza yerleştirmekten daha kolaydır. (Bu konu ile ilgili "Çıkarılabilir bellekleri kullanarak bilgisayarınızı hızlandırmak" eğitiminden faydalanabilirsiniz.)

Virüs ve Casus Yazılım taraması yapın

Eğer bilgisayarınız yavaşladıysa, bunun muhtemel ve ürkütücü bir sebebi de sisteminize virüs ya da casusu yazılım bulaşmış olması ihtimali. Bu durum diğer sorunlar kadar yaygın olmayabilir ancak kesinlikle dikkat edilmesi gereken birsorun. Çok daha fazla kaygı duymamak için bir an önce bilgisayarınızı virüs ve casus yazılım koruması programları ile denetlemelisiniz.

Virüs bulaşması sorununun en yaygın belirtisi bilgisayar performansınızın normalden çok daha düşük bir seviyeye inmesidir. Bu durumun diğer belirtileri ise bilgisayarınızda beklenmedik şekilde ortaya çıkan açılır pencereler, kendiliğinden çalışan programlar ve sabit diskinizin sürekli çalışmasıdır.

Casus yazılımlar, genellikle sizden habersiz yüklenen ve İnternet etkinliklerinizi gözetleyen programlardır. Hem İnternet performansınızı düşüren hem de genel sistem performansınızı etkileyen casus yazılımları, Windows Defender ya da başka bir casus yazılım programı ile denetleyebilirsiniz.

Virüs ve casus yazılımlarla baş etmenin en iyi yolu bunların sisteminize bulaşmasını engellemektir. Bilgisayarınızda her an bir antivirüs program çalıştırın ve bu programı sürekli güncel tutun.

Bilgisayarınızın hızını test edin

Eğer bu püf noktalarına dikkat ettiğiniz halde bilgisayarınız hala yavaş ise yeni bir bilgisayar ya da daha büyük boyutlu sabit disk, daha hızlı ekran kartı ve daha fazla bellek gibi çeşitli donanım yükseltmeleri yapmanız gerekir. Vista, mevcut donanımınızın durumunu kontrol etmeniz için Windows Deneyimi Dizini adında bir araç barındırıyor.

Windows Deneyimi Dizini aracı, bilgisayarınızın beş bileşenini derecelendiriyor ve her biri için ayrı ayrı puan veriyor. Araç ayrıca bir taban puanı da sağlıyor. Bu puan sisteminizin en kötü performansa sahip bileşeninin puanıdır.

Taban puanlar şu an için 1 ila 5.9 arasında bir rakam veriliyor. (Henüz 6.0 ve üstü bir puan kullanılmıyor, ancak Microsoft, donanım gelişmelerine bağlı olarak bu derecelendirmeyi yükseltmeyi planlıyor.) Eğer sisteminiz bu derecelendirmede 2 ya da 3'den daha düşük bir skor elde ettiyse, bilgisayarınız ile gerçekleştirdiğiniz görevlere göre yeni bir bilgisayar alma zamanınız gelmiş demektir.

İhtiyacınız olmayan hizmetleri devre dışı bırakın

Bu püf noktası, bu yazıda anlatılanların içinde en yüksek teknik bilgi gerektirenidir. Eğer fazlasıyla teknik bilgi gerektiren ya da karmaşık işlemler yapmak istemiyorsanız bu püf noktasını es geçebilirsiniz.

Windows arka planda; Ağ Erişim Koruması Aracısı ve Güvenlik Merkezi gibi 100'den fazla hizmet çalıştırır. Bu hizmetler genellikle bilgisayarınız başladığında çalışmaya başlarlar ve bilgisayarınız kapatılıncaya kadar çalışmaya devam ederler. Bazı güvenli Microsoft hizmetleri devre dışı bırakılamıyor ancak çoğu hizmeti devre dışı bırakmak mümkün. Ayrıca pek çok yazılım şirketinin de kendi hizmetlerini yükleyerek bu listeyikalabalıklaştırdığını ve bunun da bilgisayarınızın performansını doğrudan etkilediğini düşünürseniz, gereksiz hizmetleri kapatarak bellek ve işlemci kullanımını düşürmek kaçınılmaz çözümlerden biri.

Bir hizmetin ne olduğunu anlamadan ya da ona ihtiyacınızın olmadığı konusunda emin olmadan o hizmeti kapatmamalısınız. Hizmetlerin sayısı o kadar fazla ve gerçekleştirdikleri işlemler o kadar değişken ki hangi hizmetin ne işe yaradığını bu yazıda anlatmak mümkün değil. Bu konu ile ilgili Microsoft'un sitesini ziyaret edebilirsiniz.

Üretici güncelleştirmelerini takip edin

Daha önce hiç bilgisayar modeliniz için özel olarak çıkarılmış olan güncelleştirmeleri takip etmek için bilgisayar üreticinizin destek sitesini ziyaret ettiniz mi? Bilgisayar üreticileri, sattıkları bilgisayarlar ile birlikte sundukları programlar için sıklıkla yazılım güncelleştirmeleri yayımlarlar.

Üreticinizin sitesini kontrol ettiğinizde karşılaşacağınız bilgi miktarı karşısında şaşırabilirsiniz. Eğer diğer kullanıcılar da sizin yaşadığınız problemleri rapor etmişler ise üreticiniz bu sorunlar ile ilgili hata düzeltmeler ya da sorun ile baş etmeniz için çeşitli bilgiler yayımlamış olabilir. Bu yüzden ara sıra üreticinizin İnternet sitesini ziyaret etmek yararınıza olacaktır.



Ekleyen
ozgurs
Güncelleme Zamanı
09.10.2010